Review: Oorlog en terpentijn | Stefan Hertmans

Bladzijde 26, zin 1: “Maar de tijd drong meer dan ooit, en ergens had zich in mijn hoofd vastgezet dat ik dit werk moest afronden vóór de eeuwherdenking van de grote oorlog, zijn oorlog.”

Dit boek kreeg J voor zijn verjaardag afgelopen maart en hoewel ik eigenlijk met mezelf de afspraak heb gemaakt dat ik zijn boeken pas mag lezen nadat hij ze las, maakte ik voor dit boek toch een uitzondering. Die titel maakte me gewoon té nieuwsgierig! Leuke bijkomstigheid, ik was naderhand blijkbaar zo overtuigend dat hij het nu eindelijk zelf aan het lezen is :).

Waar gaat het over?
Dit boek gaat over Urbain Martiens, grootvader van Stefan Hertmans, het is deels biografisch, deels autobiografisch. Zijn grootvader heeft hem namelijk twee cahiers nagelaten met zijn levensverhaal en Hertmans verweeft zijn eigen herinneringen heel knap met het verhaal van zijn grootvader.

Die werd in 1891 geboren en groeide op in een arm gezin in Gent. Zijn vader werkte als kerkenschilder, zijn moeder was thuis. Hijzelf ging al op jonge leeftijd aan de slag bij een ijzergieterij, maar hield, net als zijn vader, vooral van schilderen. Uiteindelijk ging hij in dienst en vocht hij tijdens de Eerste Wereldoorlog mee in het Belgische leger. Oorlog en terpentijn vertelt eerst het verhaal van een gezin dat worstelt om de eindjes aan elkaar te knopen, dan het verhaal van een jonge man die worstelt met de verschrikkingen aan het front en ten slotte het verhaal van een onverwachts huwelijk.

Wat vind ik ervan?
Ik vond dit een bijzonder boek, mooi en heel boeiend. Hertmans heeft een prachtige schrijfstijl en ik houd van het Vlaamse taalgebruik, het lijkt soms wel of zij alleen onze mooiste woorden toepassen (terpentijn in plaats van terpentine). Hoewel het boek in feite een (auto)biografie is voelt het geen moment als een “en toen, en toen”-verhaal. Ik denk dat het feit dat Hertmans vooraleerst schrijver is maakt dat dit boek het juweel werd dat het is.

Erg leuk vond ik het dat Hertmans zijn verhaal illustreert met afbeeldingen, ik heb vaak de neiging om een schilderij dat genoemd wordt in een boek meteen te willen googelen en ik vond het erg fijn dat hij dit al voor me gedaan had. Dan blijf je toch beter in het verhaal zitten dan wanneer je de iPad erbij moet pakken. Op dit schilderij van De IJsvogels van Emile Claus werd ik op slag verliefd, zo sprookjesachtig!

Ook de mix van de familiegeschiedenis met het oorlogsverhaal was precies goed. Het verhaal van de familie Martiens is bijzonder genoeg. Hertmans’ overgrootvader verdient een magere kost met het maken van prachtige schilderingen in kerken en kloosters. Helaas overlijdt hij op vrij jonge leeftijd, waarna zijn vrouw er met de vijf kinderen alleen voorstaat. Bovendien is ook het verhaal van Urbain’s leven na de WOI bijzonder, het is dus veel meer dan een oorlogsverhaal.

En dan is er nog de mix van geschiedenis en heden. Hertmans gaat op zoek naar locaties die een rol speelden in het leven van zijn grootvader en vervlecht zijn eigen herinneringen met het in de cahiers opgetekende verhaal. Zijn herinneringen krijgen op deze manier extra betekenis, maar ook het verhaal van grootvader krijgt extra context. Dat vind ik heel knap gedaan.

Kortom, dit is zeker een aanrader voor als je houdt van familiegeschiedenissen die spelen aan het begin van de vorige eeuw. Maar ook als je meer wilt lezen over die Grote Oorlog die 101 jaar geleden begon is dit boek zeer de moeite waard.

Geniet jij ook altijd zo van Vlaams? En welk ander boek van een Vlaamse schrijver zou je me aanraden?

Challenge-updates:
Boek 32/53 #boekperweek
Boek 05/30 #alleboekenuitdekast

Oorlog en terpentijn | Stefan Hertmans | De Bezige Bij | 2014 | ♥♥♥♥